Inbreng PvdA in eerste termijn over voorstel Huis van de Stad op 12 december 2017
alleen gesproken tekst geldt!
Vanavond ligt een belangrijke voorstel voor inzake het al dan niet realiseren van het zogeheten Huis van de Stad, een project met een contante waarde van vele, vele tientallen miljoenen euro’s. Het is tevens het laatste raadsvoorstel dat wethouder Dierdorp in de functie van wethouder Financiën van Rijswijk in de gemeenteraad zal verdedigen. Wij hebben respect en bedanken haar voor de inzet die zij voor Rijswijk heeft geleverd. Maar met alle respect voor Nicole Dierdorp voorzitter, mag dat feit natuurlijk niet in de plaats treden van de inhoudelijke argumentatie. Laat ik daar nu op ingaan.
Ik herhaal niet de gehele voorprocedure en stukken en reageer nu vooral op het laatste raadsvoorstel van 28-11-2017. Overigens wordt onze positief-kritische inbreng over dit onderwerp in alle eerdere besprekingen geacht hier opnieuw te zijn ingebracht voorzitter. Op enkele punten kom ik natuurlijk wel terug.
Laat ik beginnen bij onze belangrijkste voorwaarde bij het vorige voorstel. Dat betrof onze motie over het uitvoeren van een second opinion, die door het college is overgenomen.
Voorzitter, deze second opinion was voor ons van groot belang om de overtuiging te krijgen dat onze twijfels over de cijfers en onderliggende aannames van het college en BBN volledig zouden kunnen worden weggenomen. Met andere woorden: als de uitkomst van de second opinion ongeveer was uitgekomen op hetzelfde bedrag als in het raadsvoorstel, dan zou daarmee voor onze fractie een belangrijk feit zijn ontstaan. De conclusie is echter dat dit in het geheel niet het geval is. Uit de vertrouwelijke stukken blijkt dat Basalt, als onafhankelijk partij zonder bedrijfseconomisch belang bij het voorstel, in zijn second opinion tot een bedrag voor het Huis van de Stad komt dat ruim hoger ligt dan dat van BBN/college. U weet om welk bedrag het gaat; helaas kunnen we dat niet delen met de Rijswijkse burgers zodat die ook zouden weten waarover we hier nu eigenlijk spreken en dat dat geen kattenpis is.
Dat is op zich ook een punt van zorg voorzitter, dat over zo’n belangrijk onderwerp heel veel informatie niet voor iedereen transparant te volgen is. Wij verzoeken u om alle vertrouwelijke stukken zo spoedig mogelijk openbaar te maken, desnoods met bedrijfsgevoelige informatie zwart gelakt.
BBN heeft gereageerd op de second opinion en hiervan nauwelijks iets overgenomen. Het college volgt de uitgangspunten van BBN, en legt daarmee de uitkomst van de second opinion dus grotendeels naast zich neer. Daar zijn veel vragen over te stellen, maar dan wordt het te detaillistisch. Maar binnen mijn fractie was bijvoorbeeld een vraag naar de onderbouwing van het college als het om een belangrijk onderdeel gaat als de atriumconstructie, in feite het hart van het gebouw. Kunt u uw argumenten op dat onderdeel nog eens toelichten?
Wij kunnen natuurlijk geen deskundig oordeel vellen over de verschillende cijfers. Ik ga er echter van uit dat het verschil tussen beide partijen in elk geval een groot financieel risico betekent. Een risico dat het college in feite naast zich neerlegt en er in ieder geval in de berekeningen en de vergelijking tussen de scenario’s geen rekening mee houdt. Wat zou bijvoorbeeld de contante waarde van scenario A zijn indien de cijfers van de second opinion worden aangehouden? Zou scenario B óók volgens de uitgangspunten van het college dan niet relatief goedkoper uitvallen? Gezien het uitgangspunt van college en raad dat het voorstel voor het Huis van de Stad de burgers en ondernemers niet meer zou mogen kosten dan gehuisvest blijven in Hoogvoorde is dat een belangrijke vraag. Waarop ik (en daarmee de burgers van Rijswijk) ongetwijfeld geen antwoord krijg. Onze twijfels over met name de financiële risico’s van het Huis van de Stad zijn met de uitkomsten van de second opinion in elk geval geenszins weggenomen.Daarnaast is duidelijk dat een aantal direct met het Huis van de Stad samenhangende zaken (financieel) nog zeer onduidelijk zijn. In elk geval is zeker dat indien het voorstel nu doorgaat, er later diverse aanvullende besluiten zullen worden genomen die (veel) extra geld zullen vragen en nu dus een risico vormen. Het financiële plaatje is nu dus niet compleet en bergt veel onzekerheden in zich. En daarmee gaat dus opnieuw een reële vergelijking tussen de verschillende scenario’s mank. Ik noem het volgende:
- De kosten van BENG zijn niet in de totaalcijfers (dus ook niet in de berekening van de contante waarde als vergelijking met scenario B) meegenomen. Het betreft een investering van € 510.000,-. Kosten die niet gemaakt zouden worden als de gemeente niet zou verhuizen, dus er is een direct verband met het voorstel.
- Het college heeft enige extra kosten opgenomen voor de openbare ruimte rond het HvdS, maar niet op het niveau van de gewenste ambitie! Dat wordt ongetwijfeld later alsnog voorgesteld en zal tot flinke extra investeringen leiden. Sterker nog: in de nagezonden notitie van wethouder Van der Meij staat met zoveel woorden dat het voorplein een inrichting moet krijgen die past bij de ambitie van het Huis van de Stad, en dat daar in de volgende fase een definitief ontwerp voor wordt opgesteld. Die lasten blijven in het nu voorliggende voorstel buiten beeld voorzitter.
- De (financiële) consequenties van het parkeervraagstuk en de ontsluiting zal beslist extra investeringen vragen. Overigens merk ik op dat het aantal parkeerplaatsen dat bij het HvdS wordt meegerekend tevens betreffen de vele parkeerplaatsen die liggen langs de Huys Ter Nieuburchlaan. Discutabel, want vallend buiten het bouwoppervlak van het HvdS. Ontsluiting van en naar HvdS zal moeten gaan via Huis de Wervelaan en Huys Ter Nieuburchlaan (dus niet via de bestaande uitrit naar de Generaal Spoorlaan). Zonder ingreep in de infrastructuur wordt dat een onmogelijke opgave: tweerichtingsverkeer op met name de Huys Ter Nieuburchlaan is vrijwel of geheel onmogelijk (zeker als op de stoep wordt geparkeerd zoals altijd het geval is als het druk is, nu nog alleen door de Schouwburg).
- Uit het onderzoek blijkt dat er geen parkeerproblemen zijn te verwachten. Op grond van technische aannames en 1-malige metingen zal de conclusie van het rapport op papier wel kloppen. Maar wie nu wel eens een bezoek brengt aan de Schouwburg kan ook constateren dat het hele gebied rond de Schouwburg, de beide lanen en het voorplein van het voormalige gemeentehuis nu al vol staan met auto’s. Toch is aanleg van extra parkeercapaciteit volgens het college niet nodig en zelfs niet overwogen. Daar gaan we volgens het college dan tijdens de realisatie van fase 2 wel eens naar kijken. En mocht dan blijken dat er toch behoefte aan is (op zich vanuit het college een merkwaardige veronderstelling gezien het onderzoek…..) dan kunnen er volgens het college zo’n 50 plaatsen extra worden gecreëerd. Ook daar zijn dan weer extra financiële lasten aan gebonden waarmee in het voorstel geen rekening is gehouden.
- Met de toekomstige gebruikers moeten nog overeenkomsten worden gesloten, vooralsnog op de hoofdlijnen van ‘kaders’. Die worden de komende periode nader ingevuld. Dit betekent dat er nog allerlei risico’s inzitten die nu niet te overzien zijn (ook financieel). Het college verwijst daar zelf ook naar in punt 6 van de notitie.
- In het voorstel wordt gesteld dat de onttrekking aan de Reserve in het vorige voorstel € 7,4 miljoen was, en dat wordt in dit voorstel (als gevolg van het 1 jaar opschuiven) € 6,3 miljoen. Dat lijkt gunstig maar is exclusief BENG en exclusief frictiekosten van maatschappelijke instellingen! Het wordt dus veel meer dan de eerdere € 7,4 miljoen.
- Wij willen ook graag weten of het vraagstuk over de BTW inmiddels met de belastingdienst is besproken of dat de uitkomst van het oordeel van die dienst nog een risico inhoudt.
Het college constateert overigens dat vele van de adviezen van de second opinion ook voor de ramingen van scenario B zouden gelden, en dat “dus” het verschil in berekende netto contante waarden niet wordt overbrugd. Dat wordt echter niet onderbouwd. En voor een deel van de bijkomende lasten en risico’s van scenario A klopt het zeker niet!
Ik merk daarbij ook op dat niet verder is onderhandeld met de verhuurder over een mogelijke huurprijs na 2023. Ongetwijfeld zou er na het “eerste bod” een beter resultaat haalbaar moeten zijn indien het college echt in overleg was getreden, zoals in onze motie was opgenomen, en niet alleen de wederpartij was aangehoord.
Kortom: De PvdA is op grond van de uitkomsten van de second opinion geheel niet overtuigd dat de lasten voor burgers en bedrijven niet zullen toenemen en ziet (nog steeds) zeer grote financiële risico’s voor de gemeente/burger. Het concept om een aantal maatschappelijke instellingen bij elkaar te zetten zal voordelen kunnen hebben, maar het daarbij huisvesten van het gemeentelijk apparaat voegt niets toe. Voor de maatschappelijke instellingen kan (en voor Trias: moet) een alternatief kunnen worden gevonden. Laat ik nogmaals duidelijk stellen dat de Rijswijkse PvdA altijd voorstander is geweest van culturele en maatschappelijke functies op die locatie, ook in relatie tot de Schouwburg. Eerder was het ook een nadrukkelijke wens van de PvdA om er een filmhuis te huisvesten. Inhoudelijk hebben wij tegen deze onderdelen van de plannen dus weinig op te merken. Dat kan ook uit ons stemgedrag nog blijken.
Maar het besluit dat nu wordt genomen is in feite de go/no-go situatie. Ook al zal gezegd worden dat de gemeenteraad nog wordt betrokken bij aanbesteding en gunning, in feite is er dan geen weg meer terug. We moeten, gezien de grote financiële risico’s en onduidelijkheden op vele onderdelen, niet een fuik inzwemmen waar we niet uit kunnen. Gezien de grote belangen en consequenties zou het naar onze mening overigens behoorlijk zijn om de beslissing die op dit moment voorligt over te laten aan een nieuw gekozen raad. Er zitten immers tussen nu en de eventuele overgang van het gemeentelijk apparaat nog twee raadsverkiezingen!
Daarbij handhaven wij dat we tegen sloop als enig alternatief voor het voorstel zijn. Dat argument is plotsklaps door wethouder Van der Meij tijdens de forumvergadering van 17 mei 2016 ingebracht en door coalitiepartijen overgenomen, maar spoort natuurlijk in het geheel niet bij de zeer positieve beschrijving van het college van het belang van het gebouw! In de huidige markt zijn er ongetwijfeld partijen die deze locatie als (zorg)woonbestemming willen omtoveren, zónder risico’s voor de gemeente. Misschien (met gegarandeerde huur) inclusief culturele/maatschappelijke instellingen! Als dat lukt met locaties als oude belastingkantoor, HBG-locatie en de Winston Churchilltower is dat zeker ook mogelijk voor het iconische oude gemeentehuis! Ik geef dit alternatief toch nog graag een keer mee.
Maar als gezegd zijn wij op grond van de uitkomsten van de door een onafhankelijke partij opgestelde second opinion en de vele (financiële) open einden er zeker niet van overtuigd dat scenario A, zelfs nadat het college de afschrijvingstermijn heeft opgerekt van 25 naar 40 jaar met een restwaarde van 20%, niet tot lastenverhoging voor de burgers en ondernemers zal leiden. En wie dat hier vanavond wel met droge ogen wil beweren, is ongeloofwaardig en laadt een zware politieke last op zijn rug. Of u moet de uitleg van wethouder Dierdorp aanhouden dat het begrip lastenverhoging afhankelijk is van de keuzes die de gemeenteraad in de toekomst gaat nemen!
Sommige partijen en het college hebben uitgesproken dat het dossier ‘oude stadhuis’ nu een keer gesloten moet worden. Daar zijn wij ook voor, maar zonder de rekening en de risico’s daarvoor bij de Rijswijkse burgers en ondernemers te leggen.
Ik ben benieuwd naar de reactie vanuit het college.
Jos Bolte
Raadslid
